W ciągu ostatnich 10 lat na inwestorach, architektach czy wykonawcach znacząco wzrosła konieczność poprawy efektywności cieplnej nowo budowanych budynków. Budownictwo energooszczędne stało się koniecznością. Obecne budynki muszą być dobrze zaizolowane, szczelne czyli pozbawione przeciągów jak to bywało w dawnych czasach. Jednym z największych czynników wpływających na globalne ocieplenie i zużycie energii, co za tym idzie rosnące rachunki za ogrzewanie domu, są przeciągi. Przeciągi znacząco wychładzają dom, powodując że całe ciepło ucieka i musimy te straty równoważyć włączaniem ogrzewania. W idealnej sytuacji najlepiej byłoby gdybyś był w stanie raz ogrzać dom i nigdy nie pozwolił by ciepło z niego uciekło. W takiej sytuacji centralne ogrzewanie nie byłoby potrzebne. Logicznym zatem jest budowa domu z super izolacją i jej ciągłością bez mostków termicznych oraz całkowitą odpornością na przeciągi czyli dom szczelny. Ale to stwarza inne problemy. Szczelność budynku prowadzi do powstawania złej jakości powietrza co znacznie zwiększa podatność na choroby jak astma czy kłopoty oddechowe. W szczelnym budynku mamy do czynienia z kondensacją wilgoci co prowadzi do rozwoju pleśni, powstawaniem nieprzyjemnych zapachów i gromadzeniem się toksycznych gazów.

Pleśń i zagrzybienie konstrukcji budynku. Skutki złej wentylacji lub jej braku nie są zauważalne od razu. Ujawniają się po jakimś czasie użytkowania nie wentylowanych  pomieszczeń.

Obecne przepisy budowlane i zmieniające się normy dotyczące zużycia energii pierwotnej na potrzeby zasilania budynków oraz ceny energii spowodowały że domy stały się przez swoją izolację coraz bardziej szczelne. To prowadzi do zastanowienia się nad rozwiązaniami które pozwolą zużyte powietrze w domu zastąpić świeżym powietrzem ale bez utraty ciepła.

Tradycyjnie polegaliśmy na kominach wentylacji grawitacyjnej i na nawiewnikach okiennych czy otworach nawiewnych, ale te rozwiązania są nie sterowalne i niekontrolowalne, łatwo się blokują i często domownicy je zaklejali, co sprawiało, że były nieefektywnym i dość słabymi rozwiązaniami. Nawiewniki powodują że do budynku dostaje się powietrze z zewnątrz w takiej temperaturze jaka jest na zewnątrz. Później wewnątrz domu to powietrze musimy ogrzać by następnie usunąć je przez kominy wentylacji grawitacyjnej w raz z ciepłem, co zwiększa rachunki za energię.

Nawiewniki okienne montowane na ramie okna.

 

Więc jakie jest rozwiązanie?

Kiedy już zdecydowaliśmy się stworzyć swój szczelny dobrze zaizolowany, energooszczędny dom to aby uniknąć problemów opisanych powyżej jak wzrost wilgoci czy zepsutego stęchłego powietrza to wyposażmy go w wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła czyli tzw. REKUPERACJĘ (MVHR – Mechanical Ventilation with Heat Recovery). Systemy MVHR jeśli są dobrze zaprojektowane i wykonane mają sprawność na poziomie 90-95% odzysku ciepła, więc bardzo wysoko i blisko ideałowi 100%. Główną zaletą systemu jest jednak wymiana powietrza i w ten sposób pozbycie się kondensacji wilgoci i domowych zapachów np. z gotowania, a jednocześnie zatrzymując ciepło.

Schemat domowej wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Rozkład temperatur.

 

Jak działa domowa wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła.

 Zasada działania systemu wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła  REKUPERACJI jest bardzo prosta i polega na usunięciu zużytego, zanieczyszczonego powietrza z domu i zastąpienie go na bieżąco nawiewanym świeżym, przefiltrowanym i ciepłym powietrzem. Urządzeniem które realizuje wymianę powietrza jest rekuperator którego sercem jest wymiennik ciepła. Wysokowydajny wymiennik służy do odzyskania ponad 90% ciepła z powietrza zużytego, usuwanego i przekazanie go powietrzu świeżemu czerpanemu z zewnątrz. Całość dopełnia system kanałów wentylacyjnych, który dostarcza świeże, czyste i ciepłe powietrze do jednych pomieszczeń, a z innych usuwa zużyte tworząc w całym domu cyrkulację powietrza z pomieszczeń do pomieszczeń.

Rekuperator Thessla Green – Air Pack – wnętrze.

Każdy dom aby mógł oddychać nie może się obejść bez wentylacji która zapewnia dostarczenie świeżego powietrza wchodzącego z zewnątrz, a nieświeże i wilgotne usunie. Jest to istotne dla zdrowia i integralności budynku który bez rekuperacji nie może funkcjonować poprawnie.

Wentylacja grawitacyjna czy otwieranie okien, a jeszcze w połączeniu z wyciągowymi wentylatorami łazienkowymi czy kuchennymi oczywiście załatwi sprawę wentylacji, ale spowoduje utratę ciepła i zwiększy rachunki za ogrzewanie. Aby mieć pewność, że oszczędzimy energię tworząc zdrowy i komfortowy dom musimy zastanowić się jak ma być wentylowany. Rozwiązaniem tego problemu zapewniając przy tym wymianę nieświeżego na świeże powietrze, odzyskując przy tym ciepło jest wentylacja mechaniczna z odzyskiem ciepła, rekuperacja.

Jak działa rekuperacja.

Rekuperator jako jednostka centralna systemu wentylacji z odzyskiem ciepła składa się z wentylatorów, jednego nawiewnego i drugiego wywiewnego, filtrów powietrza i wymiennika ciepła.  W domu instalowany jest zwykle w pomieszczeniu technicznym, garażu lub na poddaszu. Połączony jest z systemem kanałów które biegną od rekuperatora do każdego pomieszczenia domu z tą zasadą że jedne realizują nawiew świeżego, a drugie wywiew zużytego powietrza. Wszystkie kanały w pomieszczeniach kończą się otworem wentylacyjnym w suficie z  zaworem regulacyjnym – anemostatem.

Ciepłe, wilgotne, nieświeże i z zapachami powietrze jest usuwane z pomieszczeń takich jak łazienki, garderoby, pomieszczenia gospodarcze i kuchni. Trafia ono do rekuperatora gdzie przechodzi przez wymiennik ciepła i po przejściu przez niego teraz już  jako chłodne i zużyte odprowadzane jest do wyrzutni i usuwane na zewnątrz. W ty samym czasie powietrze świeże zimne czerpane z zewnątrz przez kanał czerpni przechodzi przez wymiennik ciepła i jest tam podgrzewane ciepłem odebranym z powietrza usuwanego i następnie już rozprowadzane po całym domu kanałami nawiewnymi. Trafia ono do salonu, sypialni, jadalni czy gabinetu. Czyli nawiewamy do pomieszczeń tzw. czystych tam gdzie śpimy, odpoczywamy czy pracujemy, a usuwamy powietrze z pomieszczeń tzw. brudnych gdzie powstają intensywne zapachy czy wilgoć. Powstaje w ten sposób w domu system cyrkulacji powietrza z pomieszczeń do pomieszczeń, od nawiewu do wywiewu.

System przewodów wentylacyjnych PE75

 

System kanałów wentylacyjnych Spiro

 

Co to jest system odzysku ciepła – rekuperacji.

 System rekuperacji czyli wentylacji z odzyskiem ciepła usuwa ciepłe, zużyte, wilgotne powietrze z pomieszczeń „brudnych” jak kuchnia czy toalety. Odbywa się to za pomocą wbudowanego w strukturę budynku systemu kanałów. Powietrze wyciągane przez umieszczony w rekuperatorze wentylator  trafia do wymiennika ciepła i następnie jest odprowadzone na zewnątrz budynku. Powietrze świeże z zewnątrz jest zasysane przez inny wentylator w rekuperatorze i przepuszczane przez wymiennik ciepła gdzie jest ogrzewane ciepłem powietrza usuwanego, a następnie kierowane do pomieszczeń „czystych” jak salon czy sypialnie. Rekuperatory posiadają również by-pass, najlepiej jeśli automatyczny, dzięki któremu jeśli na zewnątrz jest ciepło, cieplej niż w domu, powietrze może omijać wymiennik ciepła, aby utrzymać niższą temperaturę w domu np. latem. Doskonale sprawdza się to latem w trybie chłodzenia nocnego dla utrzymania niższej temperatury. Rekuperatory przez zastosowaną automatykę mogą dostosować swoją wydajność powietrza do określonej sytuacji w domu w zależności czy jesteśmy  w nim, czy nas nie ma, czy korzystamy z kuchni czy łazienki.

Jeśli budujesz bądź zbudowałeś dom energooszczędny to system wentylacji z odzyskiem ciepła może zmniejszyć zapotrzebowanie na ogrzewanie dla Twojego domu, a także pomóc w rozprowadzeniu ciepła. Rekuperacja przyczyni się do spełnienia wymagań i norm by budynek uzyskał wysoką klasę energetyczną, a zwłaszcza jeśli budujesz w standardzie Passivhause. System wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła można łączyć z innymi energooszczędnymi rozwiązaniami jak gruntowy wymiennik ciepła (GWC), czy kominkiem dla podniesienia efektywności temperaturowej połączonego systemu. Dodatkowo systemy rekuperacji wyposażone  są w filtry, więc są one pomocne w dbaniu o czystość powietrza nawiewanego do budynku zmniejszając w ten sposób przedostawanie się alergenów, bakterii, a nawet wirusów do domu. Aby systemy domowej wentylacji działały poprawnie muszą być wykonane prawidłowo, a zwłaszcza zbilansowane pod wpływem nawiewu i wywiewu powietrza. Filtry, anemostaty, kratki czerpni i wyrzutni i wymiennik ciepła muszą być utrzymywane w czystości.

Jednym ze sposobów połączenia rekuperacji z innymi urządzeniami jest połączenie z komorą grzewczą kominka. Realizuje się to z użyciem dodatkowego wentylatora wspomagającego i przepustnic zwrotnych. Dzięki takiemu połączeniu ciepło z kominka systemem kanałów wentylacyjnych rozprowadzamy do wszystkich pomieszczeń do których jest realizowany nawiew z rekuperatora.

System domowej wentylacji możemy również połączyć z systemem schładzania powietrza. Jednym z rozwiązań może być montaż chłodnicy freonowej na systemie kanałów wentylacyjnych. Innym zaś jest montaż indywidualnego klimatyzatora i dzięki niemu wytwarzany chłód możemy odzyskiwać w rekuperatorze by schłodzić powietrze czerpane z zewnątrz i nawiewać chłodniejsze do pomieszczeń.

 

Kiedy planować system wentylacji.

 System wentylacji domowej – rekuperacji powinno się planować już na etapie projektowania budynku. Powinniśmy ustalić gdzie zlokalizować sam rekuperator, gdzie będzie czerpnia i wyrzutnia powietrza, w jakiej technologii wykonać system kanałów, a co za tym idzie przygotować plan przepustów czy szachtów w betonowych stropach. By mieć pewność że zbudujesz dom, który będzie zdrowy i w eksploatacji generował niskie rachunki za energię zadanie przygotowania koncepcji systemu wentylacji powierz firmie która się w tym specjalizuje i stworzy zbilansowany, sprawnie działający system wentylacji w całym domu.

 

Zalety systemów wentylacyjnych z odzyskiem ciepła. 

• Poprawa jakości powietrza – rekuperator ma filtry i jeśli o nie dbamy to tym samym zapewniamy nawiew powietrza do pomieszczeń bez większości zanieczyszczeń czy alergenów. Poprzez zastosowanie odpowiedniej klasy filtracji skutecznie możemy usuwać pyły smogowe co jest istotne dla osób cierpiących na astmę czy inne choroby układu oddechowego.
• Eliminacja kondensacji wilgoci i pleśni – poprzez stałą, kontrolowaną wymianę powietrza zmniejszamy ryzyko problemów zdrowotnych jak również zmniejszamy zagrożenie dla niszczenia konstrukcji samego domu.
• Niższe rachunki za energię – jeśli zbudowałeś odpowiednio dom energooszczędny (dobrze zaizolowany i szczelny bez przeciągów), to system wentylacji z rekuperacją zaoszczędzi ciepło, co oznacza że mniej możesz używać centralnego ogrzewania, co spowoduje że zużyjesz mniej paliwa – energii.
• Niskie koszty eksploatacji – zastosowane w rekuperatorach wentylatory elektronicznie komutowane, sterowane prądem stałym mają bardzo niski pobór energii.
• Prosty w montażu – jeśli odpowiednio wcześniej bo już na etapie projektowania budynku zadbamy o przygotowanie systemu wentylacji to stosunkowo łatwo będzie go zintegrować z budynkiem bez konieczności wykonywanie dodatkowych zabudów czy obniżeń sufitów. Dostosowanie już istniejących budynków do umieszczenia w nim systemu wentylacji z odzyskiem ciepła często też jest dość proste ale generuje większe koszty.
• Cicha praca – odpowiednio zaprojektowany i wykonany system rekuperacji jest praktycznie niesłyszalny. Jeśli zadanie powierzymy profesjonaliście to on dobierając system kanałów do odpowiednio przewidzianych wydajności powietrza zadba by instalacja nie szumiała. Odpowiedni rekuperator o niskiej emisji hałasu, a dodatkowo elementy instalacyjne wyciszające pracę wentylatorów pozwolą hałas praktycznie wyeliminować.
• Kontrola temperatury – rekuperacja poprzez przepływy powietrza z pomieszczeń do pomieszczeń rozprowadza również ciepło dając równomierny jej rozkład we wszystkich pomieszczeniach. Używając by-passu możemy kontrolować temperaturę i np. utrzymywać chłód latem.
• Kompatybilność – system domowej wentylacji łatwo możemy połączyć z innymi systemami pozwalającymi jeszcze bardziej podnieść komfort przebywania w domu. Rekuperację można doskonale połączyć z klimatyzacją w oparciu np. o klimatyzator kanałowy. Kominek to kolejny przykład współpracy tych systemów. Systemy wysokiej filtracji czy nawilżania powietrza to też przykłady urządzeń które doskonale nadają się by je łączyć z rekuperacją.

 

Wady systemów wentylacyjnych z odzyskiem ciepła. 

• Koszt – inwestycyjnie koszty budowy systemu w zależności od producenta rekuperatorów, wielkości budynku i łatwości wykonania instalacji kanałowej waha się w przedziale od 15 do 25 tysięcy złotych. Koszty te możemy zmniejszyć nie budując np. zbędnych kominów wentylacji grawitacyjnej i zmniejszając system centralnego ogrzewania na który ma wpływ dobór systemu wentylacji.
• Zasilanie i elektryczność – rekuperatory jednak zasilane są energią elektryczną, mimo że dzięki nim zaoszczędzisz na oleju czy gazie to jednak twoje rachunki za prąd trochę wzrosną. Jest to jednak dobry powód żeby spróbować ograniczyć zużycie energii do minimum tam gdzie to tylko jest możliwe, kupując energooszczędne urządzenia, montując energooszczędne czy ledowe żarówki, a zwłaszcza wyłączając prąd tam gdzie z niego nie korzystamy. Warto też pomyśleć jeśli możemy sobie na to pozwolić o fotowoltaice czy turbinach wiatrowych.
• Montaż – wykonanie systemu wentylacji z rekuperacją łatwiej i lepiej sprawdza się w nowobudowanych domach ze względu na konieczność rozprowadzenia kanałów wentylacyjnych do wszystkich pomieszczeń. W domach już istniejących, a zwłaszcza dwukondygnacyjnych jest trudniejsze i przez to droższe.

Firma LINK w swojej ofercie posiada rekuperatory producentów  których możemy określić mianem liderów na naszym runku. Link posiada wieloletnie doświadczenie (ponad 20 lat na rynku) w tworzeniu tego typu systemów wentylacji.

„Nie martw się, Link pomoże Ci wybrać właściwy system”

Opracował Antoni