Różne funkcje sterowania i co one oznaczają? Po spotkaniu z przedstawicielem firmy proponującej rekuperatory czy instalatorem systemów wentylacji z odzyskiem ciepła pewnie masz pełną głowę różnych informacji o rekuperatorach i ich funkcjach, próbując się zorientować co one oznaczają i do czego tak naprawdę służą i czy są Ci potrzebne. W tym artykule postaram się uporządkować to zamieszanie w twojej głowie i przedstawić co robią te różne funkcje.

Funkcje rekuperatorów na które należy zwrócić uwagę.

Szukając rekuperatora do naszej domowej wentylacji z odzyskiem ciepła, trudno się zorientować co wybrać by się nie pomylić i wybrać niewłaściwie.  Zwłaszcza, że każdy producent podaje, że jego produkt jest najlepszy i posiada wiele unikalnych cech i funkcji.

Postaram się podać kilka niektórych najważniejszych cech i funkcji, które powinieneś brać pod uwagę przy wyborze rekuperatora jako centralnego elementu twojej wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła. Na jakie cech należy zwrócić uwagę?

Wielkość i wydajność rekuperatora:

Producenci tworzą wiele jednostek które można dobrać do różnych obiektów, od małych nawet jednopokojowych mieszkań po duże domy jednorodzinne, a nawet wielkopowierzchniowe obiekty użytkowe. Małe rekuperatory jak jednopokojowe wydajnością są wstanie sprostać problemom skupiającym się na niewielkich powierzchniach. Duże jednostki zapewniają większą wymianę powietrza realizując wentylację w całych domach. Po zapoznaniu się z projektem budynku lub po wizji i pomiarach w rzeczywistym budynku instalator systemów wentylacji może obliczyć jaką powinien dobrać wydajność z rekuperatora aby zapewnić komfort i być w zgodzie z przepisami.

Odpowiedni strumień powietrza nawiewanego do pomieszczeń dobiera się na podstawie bilansu cieplnego lub na podstawie przepisów zawartych w Polskiej Normie i Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Używając rekuperatora, który jest poprawnie dobrany, to będzie on pracował z optymalną wydajnością nie powodując nadmiernego zużycia energii i będzie cichy, a przecież tak naprawdę o te parametry podstawowo nam chodzi.

Filtry

W rekuperatorach stosuje się kilka różnych rodzajów filtrów. Najczęściej stosowane które można spotkać to filtr klasy G (zgrubny, częściej jako wstępny) i filtr klasy M (medium – podstawowy). Czasem można znaleźć rekuperator z filtrami klasy F (dokładny). Choć filtry klasy F najczęściej wykorzystywane są do urządzeń zewnętrznych w formie skrzynek filtracyjnych współpracujących z rekuperatorem i montowanych już za nim na kanale instalacji nawiewnej. Zatem w takim przypadku filtr w rekuperatorze staje się filtrem wstępnym, a ten w skrzynce filtracyjnej dokładnym. Takie połączenie podwójnej filtracji daje doskonałą jakość powietrza nawiewanego do pomieszczeń.

Wszystkie filtry ulegają zanieczyszczeniu i co pewien czas wymagają czyszczenia lub wymiany. Większość rekuperatorów posiada sygnalizację o konieczności wymiany filtrów, ale jest ona określona upływem czasu, a nie faktycznym stanem filtrów. Informacja przypominająca o konieczności wymiany filtrów pojawia się co ściśle określony czas np. co trzy miesiące. W konsekwencji czego może zaistnieć sytuacja że zbyt szybko wymieniasz filtry bo mieszkasz w okolicy o małym zapyleniu lub robisz to zbyt rzadko, bo mieszkając w pobliżu ruchliwej drogi lub okolicy o dużym zapyleniu, powinieneś wymieniać je częściej.

Rekuperator z zabrudzonymi filtrami działa gorzej z mniejszą wydajnością powietrza, a co zatem idzie z niższą sprawnością, zużywa więcej energii elektrycznej i oczywiście dostarcza do domu powietrze o znacznie gorszej jakości.

 

Rys. z archiwum THESSLA GREEN. Przykład zbyt częstej wymiany filtrów.

 

Nieliczne rekuperatory posiadają znacznie lepszy system kontroli filtrów polegający na sprawdzaniu jakości filtrów na bieżąco. System przez cały czas działania rekuperatora prowadzi automatyczny pomiar różnicy ciśnień przed i za filtrem. Na podstawie podawanej informacji o stopniu zanieczyszczenia filtrów, wymieniamy je dokładnie tylko wtedy gdy są naprawdę zużyte.

Rys. z archiwum THESSLA GREEN. Wymiana filtrów z systemem kontroli stanu filtrów.

 

Szczelność i wydajność

Szczelność rekuperatorów i szczelność budynku to istotne sprawy dla poprawności działania wentylacji z odzyskiem ciepła.

Rekuperatory działając w niskich temperaturach np. zimą muszą posiadać obudowę z doskonałą szczelnością. Nieszczelność obudowy prowadzi do mieszania się strumieni powietrza, tego które przepływa przez rekuperator i powietrza zasysanego przez nieszczelność z pomieszczenia w którym rekuperator jest zamontowany. Jeśli rekuperator jest zainstalowany w zimnym pomieszczeniu to nadmierna nieszczelność wpływa na sprawność odzysku ciepła. Przyczynia się to do nadmiernej kondensacji wilgoci co może doprowadzić do szronienia i zamarzania kondensatu wewnątrz rekuperatora. Zamarzająca woda dławi kanaliki przejścia powietrza i powoduje spadek wydajności i sprawności odzysku ciepła. Szczelność rekuperatorów określa norma EN 13141-7. Zgodnie z tą normą najlepsze obudowy rekuperatorów uzyskują klasę A1, gdzie nieszczelność nie może być większa niż 2%.

Szczelność budynku to najważniejsza kwestia którą powinieneś rozważyć przy podejmowaniu decyzji czy w swoim domu zamontować system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła.

Jeśli w Twoim budynku występuje wiele nieszczelności bo jest to starszy dom z systemem kominów wentylacyjnych czy otworów nawiewnych, a i okna też mają wiele do życzenia, to niekontrolowana wymiana powietrza prowadzi do wychładzania pomieszczeń. Uciekające ciepło z takiego budynku skutecznie omija wymiennik ciepła w rekuperatorze. Docierające zimne powietrze bezpośrednio z zewnątrz wyziębia budynek i powoduje spadek temperatury która powinna docierać do rekuperatora co odbije się niższą temperaturą powietrza nawiewanego.

Jeśli projektujemy nowy dom to powinniśmy zadbać by był on maksymalnie szczelny, a i tak już po postawieniu rzeczywistego budynku szczelność jest zazwyczaj niższa niż zakładaliśmy w projekcie. W szczelnym budynku dopiero ma uzasadnienie budowa wentylacji mechanicznej z rekuperacją. Chodzi tu o efektywność energetyczną, jakość powietrza i komfort przebywania w domu. Wentylacja z rekuperacją powinna osiągać wskaźnik krotności wymian powietrza na poziomie 1,0 czyli jedna krotność wymiany powietrza na godzinę. Przy bilansie ilości powietrza wynikającego z ilości pomieszczeń i ich funkcji jak również z ilości przebywających w nim osób, normy budowlane zakładają że wentylacja powinna zapewniać od 0,5 do 0,8 krotności wymian na godzinę w odniesieniu do kubatury wentylowanych pomieszczeń (standard Passive House to 0,6).  Jednak dla zapewnienia pewnego zapasu wydajności dla większej elastyczności korzystania z rekuperatora i uwzględniając opory przepływu przez kanały wydajność może być zwiększona do jednej wymiany na godzinę.

Najważniejszą normą z punktu widzenia doboru wentylacji jest norma PN-83/B-03430 „Wentylacja w budynkach mieszkalnych zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej – Wymagania” oraz aktualizacja tej normy z 2000 roku PN-83/B-03430/Az3:2000.

Tworząc bilans wydajności rekuperatora dla zapewnienia odpowiedniej wymiany powietrza najlepiej kierować się wytycznymi zawartymi w rozporządzeniu ministra określającymi konkretne wartości dla poszczególnych pomieszczeń i ich funkcji oraz z ilości osób.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

• 149.1. Strumień powietrza zewnętrznego doprowadzanego do pomieszczeń, niebędących pomieszczeniami pracy, powinien odpowiadać wymaganiom Polskiej Normy dotyczącej wentylacji, przy czym w mieszkaniach strumień ten powinien wynikać z wielkości strumienia powietrza wywiewanego, lecz być nie mniejszy niż 20 m3/h na osobę przewidywaną na pobyt stały w projekcie budowlanym.

Redukcja hałasu

System wentylacji z rekuperatorem działa w ten sposób że wywiewa powietrze z kuchni, toalet czy garderób, a nawiewa do salonu, gabinetu czy sypialni. Dlatego tak ważnym jest parametr wartości hałasu generowanego przez wentylator w rekuperatorze do kanału nawiewnego.

Tradycyjny rekuperator ma wentylator nawiewny umieszczony za wymiennikiem ciepła czyli bezpośrednio na wyjściu w kierunku do kanału nawiewnego. Takie umieszczenie wentylatora powoduje że cała energia akustyczna trafia bezpośrednio w kanał nawiewny i dalej za pośrednictwem instalacji do pomieszczeń w których śpimy czy odpoczywamy. Wentylator wyciągowy rekuperatora umieszczony jest na jego wejściu od strony ssawnej i też emituje energię fali akustycznej w instalację kanałową. Poziom hałasu emitowanego do kanału nawiewnego dla takiego rekuperatora przy maksymalnej wydajności wynosi ok. 60 do 70 dB(A), a do kanału wywiewnego od 50 do 60 dB(A).

Emisja hałasu w tradycyjnym rekuperatorze.

 

Innym rozwiązaniem problemu hałasu emitowanego w system kanałów jest rekuperator w którym wentylatory zostały umieszczone przed wymiennikiem ciepła. Dzięki tak umieszczonemu wentylatorowi nawiewnemu na tłoczeniu – przed wymiennikiem – fala akustyczna zanim trafi w system kanałów musi przejść przez wymiennik ciepła który w tym przypadku staje się doskonałym tłumikiem akustycznym. Tysiące kanalików przejścia powietrza przez wymiennik powodują rozproszenie fali akustycznej. Dokładnie tak samo jest z wentylatorem wywiewnym gdzie powietrze wyciągane z pomieszczeń trafia najpierw na wymiennik ciepła a dopiero potem do komory wentylatora. Dzięki takiej budowie rekuperator w system kanałów emituje znacznie mniejszy poziom hałasu bo do kanału nawiewnego jest od 50 do 58 dB(A), a do kanału wywiewnego od 60 do 65 dB(A).

Emisja hałasu w rekuperatorze firmy Thessla Green.

Koszty eksploatacji

Koszty eksploatacji wynikające ze zużycia energii sprowadzają się do mocy potrzebnej do zasilania wentylatorów i ewentualnie grzałki potrzebnej do zabezpieczenia wymiennika przed szronieniem i zamarzaniem. Dodatkowym kosztem który musimy ponosić to również ten wynikający z serwisów bieżących jak wymiana filtrów.

Wentylatory w rekuperatorach działają przez cała dobę 24/7 i przez 365 dni w roku dlatego muszą zużywać jak najmniej energii jak to tylko możliwe. Dlatego najlepsze rekuperatory mają zamontowane najbardziej zaawansowane wentylatory do tego typu zastosowań. Najlepszymi producentami i zarazem dostawcami wentylatorów do zastosowań w urządzeniach do domowej wentylacji są niemieckie firmy jak EBM Papst i firma ZiehlAbegg. Zwłaszcza ta druga stworzyła pierwszy na świecie wentylator z wirnikiem diagonalnym które wytwarzają mniej turbulencji. Turbulencje rozpraszają energię wentylatora, generują hałas i powodują że staje się on mniej sprawny więc zużywa więcej energii.

Większość rekuperatorów ma wentylatory z wirnikiem o średnicy 190 mm. Te najlepsze wentylatory mają wirniki o średnicy 200 mm. Większy wirnik osiąga taką samą wydajność jak ten mniejszy ale przy mniejszej prędkości obrotowej co sprawia że łopatka wirnika z mniejszą prędkością przecina strugi powietrza tworząc tym samym mniejsze opory i mniejsze turbulencje.

 

Różne średnice wirników wentylatorów.

W większości wentylatorów stosowanych w rekuperatorach powietrze wypływa z wentylatora prostopadle do osi obrotu wirnika. Powoduje to, że powietrze wewnątrz takiego wentylatora musi zmienić kierunek o 90° w stosunku do tego jak do niego wpływa, a jak wypływa. Lepsze wentylatory mają wypływ powietrza z niego pod kątem 77°. Mniejszy kąt zmiany kierunku przepływu powietrza to mniejsze turbulencje więc większa sprawność, mniejsza strata ciśnienia, mniejszy hałas i mniejsze zużycie energii.

 

Różny kąt wypływu powietrza z wentylatora.

 

Kolejną istotną sprawą w budowie wentylatorów jest kształt łopatek i ich wyprofilowanie. W większości wentylatorów łopatki są profilowane w kierunku wypływu powietrza. Lepszym rozwiązaniem jest trójwymiarowy zakrzywiony kształt łopatek który zapobiega odrywaniu się strugi powietrza od nich co wywołuje mniejsze straty ciśnienia i mniejszy hałas i mniejsze turbulencje.

Różny kształt łopatek wirnika wentylatora.

Czyli tak naprawdę koszt eksploatacji instalacji wentylacyjnej z rekuperatorem sprowadza się głównie do mocy potrzebnej do działania wentylatorów. Dlatego tak bardzo ważnym jest jakie będzie miał wentylatory twój rekuperator. Choć w każdym domu ten koszt będzie się różnił ponieważ zależy on też od instalacji, jej długości liczbie zagięć i tak ogólnie od oporów przepływu bo to ma wpływ na obciążenie pracy zespołu wentylatorów w rekuperatorze.

Letnie obejście By-pass

Obejście wymiennika tzw. by-pass to mechanizm w rekuperatorze który wraz ze wzrostem temperatury powietrza zewnętrznego pozwala np. latem na ominięcie wymiennika ciepła w celu nie podgrzewania dodatkowo powietrza wprowadzanego do pomieszczeń. Najlepszym rozwiązaniem jest gdy by-pass działa całkowicie automatycznie i jest sterowany temperaturowo z automatyki. Daje to również możliwość przy sprzyjającej temperaturze na uruchomienie poprzez by-pass nocnego przewietrzania w celu obniżenia temperatury wewnątrz domu.

Ustawienia prędkości

Wiele rekuperatorów daje możliwość tylko 3 ustawień prędkości wentylatorów (1 bieg – niska wydajność, 2 bieg – podstawowa wydajność, 3 bieg – przewietrzanie) , które są używane w celu zmniejszania luz zwiększania wydajności wentylacji.

Jednak na pewno lepiej zainteresować się rekuperatorem z pełnym płynnym  sterowaniem wydajnością wentylatorów z możliwością jej programowania. Ustawienia trybów np. nocny, poranny, popołudniowy czy weekendowy pozwala w określonych godzinach zaprogramować wydajność w zależności od potrzeb. Programowanie wydajności uśrednia wartość % ustawianej wydajności i znacząco wpływa na koszty eksploatacji.

Oczywiście upewnij się ze w wybieranym rekuperatorze by-pass nie powoduje że powietrze omija również filtr bo na pewno nie zależnie od pory roku będziesz chciał by powietrze było zawsze filtrowane.

Sprawność rekuperatora

Sprawność rekuperatora to jedna z podstawowych danych podawanych przez producenta. Większość z nich jest określana na wartość 90 – 95% odzysku ciepła. Musimy jednak pamiętać, że ta sprawność jest często określana w trakcie testów wykonywanych laboratoryjnie. W rzeczywistej sytuacji po dodaniu całej specyfiki instalacji, jej długości i ilości kształtek, sprawność może się radykalnie różnić  od tej osiąganej w warunkach laboratoryjnych.

Często porównujemy rekuperatory na podstawie właśnie ich sprawności nie patrząc na inne dane czy szczegóły wyposażenia i konstrukcji. Wielu uważa, że na podstawie sprawności ocenią który z dwóch różnych rekuperatorów wybrać bo dzięki tej różnicy oszczędzą więcej energii i pieniędzy. Jednak może najpierw zajmijmy się tym o jakiej sprawności w ogóle mówimy.

Poprzez sprawność rekuperatora rozumie się jego efektywność odzysku ciepła z powietrza usuwanego z wnętrza domu. Gdzie jeśli by w rekuperatorze nie było wymiennika to ciepło usuwalibyśmy bezpowrotnie wraz z powietrzem usuwanym. Czyli sprawność to ilość energii którą możemy odzyskać (Qo – energia odzyskana) do energii (Qd – energia dostarczona), którą trzeba dostarczyć by ogrzać powietrza wentylacyjne.

Eoc = Qo / Qd

gdzie:

• Eoc – energia z odzysku ciepła
• Qo – energia odzyskana
• Qd – energia dostarczona

Jednak na wartość energii dostarczonej do ogrzania powietrza składa się:

• Qu – Ilość energii zawartej w powietrzu usuwanym
• Qw – ilość energii potrzebnej do zasilania wentylatorów
• Qg – Ilość energii potrzebnej do zasilania grzałki antyzamrożeniowej

czyli:

Eoc = Qo / (Qu + Qw + Qg)

Najczęściej jednak podawana sprawność odzysku ciepła w rekuperatorze dotyczy samego wymiennika. Określa się tym ile ciepła jest wstanie odzyskać wymiennik z powietrza usuwanego. Wylicza się ją głównie na podstawie temperatur podając jako sprawność temperaturową odzysku ciepła. Sprawność podawana np. 90% oznacza, że 90% ciepła ze strumienia powietrza usuwanego z budynku jest przekazywana powietrzu czerpanemu z zewnątrz, a 10% ciepła jest tracone bezpowrotnie.

Sprawność temperaturową jest się wstanie wyliczyć  znacznie prościej niż energetyczną bo wystarczy na podstawie temperatur.

Sprawność temperaturowa:

ηT = (TN – TZ) / (TW – TZ)

gdzie:

• TZ – temperatura powietrza zewnętrznego
• TN – temperatura powietrza nawiewanego już za wymiennikiem rekuperatora
• TW – temperatura powietrza wyciąganego z pomieszczeń przed wymiennikiem rekuperatora

Czyli jak widać z powyższych wzorów sprawność wymiennika ciepła, czy to wychodząc z ilości energii czy temperatur nie jest wartością stałą i zależy od parametrów, które się często zmieniają. Temperatura zewnętrzna nie jest wartością stałą, zużycie energii przez wentylator czy grzałkę też nie jest wartością stałą bo zależy do chwilowej wydajności wentylatora itd. Zbilansowanie ilości powietrza również jest bardzo istotne dla sprawności. Jeśli powietrza nawiewanego jest więcej niż usuwanego to może być zbyt mało energii by odpowiednio ogrzać powietrze nawiewane do budynku.

Zatem skąd tak dokładne podawanie przez producentów wartości sprawności odzysku ciepła przez proponowany rekuperator. Nasz rekuperator ma 95% sprawności, słyszymy często. Jest to wartość sprawności uzyskanej w ściśle określonych, najkorzystniejszych warunkach pracy i jest wartością zwykle maksymalną jaką może osiągnąć wymiennik.

Wilgotność strumieni powietrza przepływających przez wymiennik też ma wpływ na sprawność bo wilgoć też jest nośnikiem energii tak zwanego ciepła utajonego. W rekuperatorach stosuje się czasem wymienniki ze zdolnością odzysku, oprócz ciepła również, wilgoci. To wymienniki obrotowe lub przeciwprądowe w wykonaniu entalpicznym. Entalpia to wielkość fizyczna będąca funkcją stanu mająca wymiar całkowitej energii strumienia powietrza – suchego i pary wodnej. To tak naprawdę sprawność odzysku entalpii jest prawdziwą miarą sprawności odzysku ciepła przez wymiennik w rekuperatorze.

 

Izolacja

Większość rekuperatorów ze względu na ich obudowę, a zwłaszcza na izolację nie są przewidziane do pracy w niskich temperaturach otoczenia. Minimalną temperaturę otoczenia zawsze podaje producent w karcie katalogowej z danymi technicznymi. Dla większości rekuperatorów wynosi ona nie mniej niż +5°C. Często umieszczając rekuperator na nieizolowanym i nieogrzewanym poddaszu oszczędzamy cenną przestrzeń użytkową ale narażamy go na utratę energii i spadek temperatury powietrza nawiewanego do pomieszczeń. Dla zapewnienia poprawnego, bezawaryjnego działania rekuperatora w niskich temperaturach jest zapewnienie odpowiedniej grubości i rodzaju izolacji oraz eliminacja mostków termicznych. Ponadto izolacja powinna być jednolita, ciągła i trwała bo np. wełna która ulegnie zawilgoceniu przestaje być izolacją. Słaba izolacja może powodować tak duże straty, że mogą one przewyższyć oszczędności wynikające z funkcjonowania rekuperatora.

Wybierajmy zatem rekuperator który nie ma ani jednego mostka termicznego, posiada szczelność obudowy w klasie A1, grubość izolacji jest jak największa nie tylko na obudowie zewnętrznej ale również między komorami wewnątrz rekuperatora.

Pamiętajmy również że wszystkie kanały wentylacyjne w przestrzeni zimnej muszą być odpowiednio zaizolowane lub nakryte izolacją bo to co zyskamy w rekuperatorze możemy stracić na instalacji.

Przepływy między pomieszczeniami

Rekuperator poprzez system kanałów realizuje wymianę powietrza w całym domu, działając na tej zasadzie że do jednych pomieszczeń nawiewamy świeże i czyste powietrze, a z innych wyciągamy zużyte tworząc w ten sposób cyrkulację powietrza z pomieszczeń do pomieszczeń. Aby móc to realizować musimy zapewnić swobodny przepływ powietrza między tymi pomieszczeniami, tworząc w ten sposób dobrą, skuteczną wentylację krzyżową, z sypialni do łazienki, z salonu do kuchni itd.

Oznacza to że musimy stworzyć system otworów lub szczelin którymi powietrze może przemieszczać się od nawiewu do wyciągu. Zazwyczaj zaleca się by pod standardowymi drzwiami zostawić szczelinę przy podłodze o grubości 10 mm, daje to co najmniej 80 cm² pola przekroju dla przepływu powietrza. Taka szczelina nie może być zasłonięta np. grubą wykładziną dywanową.

System musi być zrównoważony

System wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, a zwłaszcza rekuperator muszą być zrównoważone czyli powietrze wchodzące, czerpane z zewnątrz musi równać się powietrzu wychodzącemu czyli usuwanemu na zewnątrz. Inaczej mówiąc – tyle samo nawiewany co usuwamy. W ten sposób nie tworzymy w domu podciśnienia czy nadciśnienia. Podciśnienie spowoduje że budynek zacznie zasysać brakujące ilości powietrza swoimi ewentualnymi nieszczelnościami co doprowadzi do obniżenia temperatury zimą, zostaną zassane z zewnątrz zapachy czy zanieczyszczenia w formie pyłów i zrodzi się problem przy korzystaniu z kominka. Nadciśnienie powstanie gdy do budynku będziemy więcej powietrza nawiewali niż z niego usuwali. Zimą w takiej sytuacji większa ilość powietrza zimnego z zewnątrz nie będzie się wstanie ogrzać z powodu mniejszej ilości powietrza ciepłego przechodzącego przez wymiennik. To ograniczy sprawność temperaturową rekuperatora i obniży temperaturę powietrza nawiewanego do wnętrza domu.

Jeśli zdecydujesz się w domu na kominek opalany drewnem, to ogień potrzebuje dużo powietrza do spalania więc by nie pobierał go z pomieszczenia i nie tworzył podciśnienia musisz stworzyć dodatkowy kanał doprowadzający powietrze bezpośrednio z zewnątrz w okolicę kominka, a najlepiej prosto do komory spalania.

Suszarka bębnowa czy okap kuchenny tez posiada wentylator który usuwa powietrze tworząc na czas swojej pracy podciśnienie więc ich użytkowanie powinno być tak zaplanowane by nie wpływały na zmianę równowagi ciśnień wewnątrz domu.

Rekuperator i cały system wentylacji w naszym domu powinien być zbilansowany po wykonaniu przez instalatora podczas finalnego uruchomienia, najlepiej tego który go wykonywał. Powinien zrównoważyć wentylatory tak by stosunek ilości powietrza nawiewanego i wywiewanego wynosił 1/1. Skalowanie wykonuje się za pomocą skalibrowanego anemometru z użyciem dzwonu pomiarowego.

Rekuperacja jest dużo bardziej sprawna gdy jest zbilansowana. Dlatego nieliczne rekuperatory posiadają system który na bieżąco mierzy przepływy powietrza i automatycznie reguluje pracą wentylatorów by strumień powietrza nawiewanego był równy strumieniowi wywiewanego, czyli 1/1. Przy zbilansowanej wentylacji rekuperator uzyskuje maksymalną sprawność odzysku ciepła z powietrza usuwanego z budynku i przekazuje je do powietrza czerpanego z zewnątrz w celu jego ogrzania.

Systemy automatyki i sterowania w większości rekuperatorów nie mają zdolności mierzenia rzeczywistych przepływów powietrza i automatycznego jego regulacji. Inwestor – użytkownik ma jedynie możliwość na panelu sterowania wybrać intensywność wentylacji poprzez ustawienia prędkości wentylatorów. Na skutek różnego stopnia zanieczyszczania się filtrów (powietrza zewnętrznego – inaczej, powietrza wewnętrznego jeszcze inaczej), kondensacji wilgoci w wymienniku co dławi lekko przepływy, działania wiatru czy zmian atmosferycznych przepływy powietrza nawiewanego i wywiewanego ciągle ulegają zmianom. Niezrównoważenie systemu wentylacji i rekuperatora może być czasem bardzo wysokie i przewyższać nawet 30%, obniżając sprawność rekuperacji, zwiększając w ten sposób straty ciepła, przyczyniając się do zmniejszenia komfortu cieplnego i podnosząc koszty na ogrzewanie budynku.

 

Kanały

Kanały domowego systemu wentylacji z rekuperacją powinny być zawsze dobrane odpowiednio do konstrukcji, wielkości budynku i możliwości wykonania. Dobranie optymalnej technologii kanałów w jakiej wykonamy system wentylacji będzie kluczowe dla poprawności działania systemu. Każdy metr czy kształtka instalacji ma wpływ na ostateczny wynik osiąganej wydajności powietrza. Połączenia powinny być prawidłowo uszczelnione, a kanały gdzie to jest konieczne odpowiednio zaizolowane termicznie.

Możemy również wybrać dla naszej instalacji system kanałów i kształtek izolowanych gotowych do użycia. Przykładem takiej instalacji jest system AirTube stworzony do transportu powietrza w oparciu o kanały wykonane z materiału izolacyjnego w całości odporne na zawilgocenie, o współczynniku ʎ = 0,031 W/mK. Taka instalacja jest szczelna i bez mostków termicznych.

Hałas

Ostatnią rzeczą o jakiej marzysz to system wentylacji, który jest głośny. Umieszczajmy, więc rekuperator z dala od pomieszczeń w których chcemy mieć zapewnioną ciszę, takich jak sypialnie, salon czy gabinet. Tam pracujemy, odpoczywamy i śpimy, więc cisza ma znaczenie. Idealnym miejscem do montażu rekuperatora będzie pomieszczenie techniczne, garaż czy nieużytkowy strych. Są one idealne, ponieważ w tych miejscach występują i tak inne dźwięki, a dodatkowo są oddalone od pomieszczeń cichych. Oczywiście należy pamiętać o możliwości tłumienia dźwięków poprzez zastosowanie tłumików hałasu. Wytłumieniem dźwięków może również stać się izolacja kanałów.

SAP dodatek Q  i certyfikat Passive House

Prawie wszyscy główni dostawcy rekuperatorów posiadają ocenę SAP, co oznacza, że ich jednostki zostały przetestowane pod kątem zużycia energii i efektywności energetycznej.

Jednak można również zobaczyć niektóre rekuperatory z certyfikatem Passive House. Instytut Passive House stosuje inną metodologię podczas oceny efektywności energetycznej niż SAP i jest ona bardziej dokładna. SAP może ocenić że sprawność danego urządzenia jest 90%, ale Passive House może ją określić, że wynosi 75%.

Dlatego przy wyborze rekuperatora upewnij się czy proponowane urządzenie ma certyfikat i zgodnie z jaka metodą została określona jego sprawność. Nie porównuj ocen efektywności Passive House z oceną SAP.

SAP, obecna metoda stosowana do oceny zużycia energii i emisji dwutlenku węgla, została opracowana w celu wykorzystania standardowych danych wejściowych do wymagań dotyczących wentylacji i oszczędzania energii. Jednak od czasu wprowadzenia SAP opracowano szereg nowych i ulepszonych istniejących technologii o wyższej efektywności energetycznej. W rezultacie opracowano dodatek Q SAP. Kategorie obecnie wymienione w załączniku Q obejmują – systemy wentylacji mechanicznej.

Passive House Institute w Darmstadt testuje i certyfikuje produkty na podstawie ich przydatności do zastosowania w domach pasywnych. Rekuperatory posiadające certyfikat Passive House zostały przetestowane pod względem ich konkretnych wartości i pod względem efektywności energetycznej.

 

 

Uruchomienie

Uruchomienie wykonanego systemu wentylacji z rekuperacją  jest niezbędne. Powinien je wykonać instalator lub niezależny specjalista w celu zrównoważenia i wyskalowania całego systemu. Tylko system wentylacji po wykonanych ustawieniach może działać na poziomach i parametrach, do których został zaprojektowany i stworzony.

 

Wniosek

Widzicie po przeczytaniu tego artykułu i poprzedniego „Rekuperatory – różnice które musisz znać”, że system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła to nie taka błaha sprawa. Same rekuperatory to również dość skomplikowane urządzenia. Wielu inwestorów wyobraża sobie że centrala wentylacyjna to dwa wentylatory, wymiennik ciepła i włącznik do sterowania, bo co więcej jest potrzebne. A to nie takie proste bo rekuperator to urządzenie posiadające wiele różnych cech konstrukcyjnych, wiele systemów sterowania i zabezpieczenia, różne wyposażenie. Jeśli jeszcze dodamy do tego sprawy samej instalacji kanałowej, jej technologii w której jest zrobiona, jej wielkości i kształtu co wpływa na opory przepływu to jeszcze bardziej staje się to poważną inwestycją w nasz komfort i zdrowie. Uwzględniając jeszcze charakterystykę budynku, jego kwestie izolacji, szczelności i samej bryły bo to też ma znaczenie przy doborze systemu wentylacji, to widać że sprawę dobrze jest powierzyć specjaliście. Jeśli sam chciałbyś to wykonać czy wykonanie powierzyć tzw. „złotej rączce” to po prostu narażasz się, że nie będzie on działał poprawnie. Specjalista to nie powinien być ten co wykonał kilka takich instalacji czy nawet kilkanaście. Dla mnie specjalista to ten który jest wstanie ocenić budynek pod względem stanu rzeczywistego zużycia energii w danym obiekcie oraz określa możliwości i środki służące do jego poprawy, oraz wykonał kilkaset instalacji wentylacyjnych z rekuperacją. Doskonale do tego nadaje się audytor energetyczny budowli i instalator w jednym ale to trudne więc po prostu oprzyjmy się o skorzystanie z usług firmy która posiada taki zespół.

 

Opracował Antoni