W jednym z poprzednich artykułów pisałem o tym jaki materiał wybrać do budowy domu – stal, drewno, beton czy jeszcze inne. Ja powiem że wybrałem wszystkie przy budowie swojego domu, no bo przecież bez betonu to się nie obejdzie, stal to też podstawa, a bez drewna to już sobie nie wyobrażam. W Polsce najbardziej popularny dom to murowany i przy jego budowie wykorzystujemy wszystkie podstawowe materiały o których wspominałem. Beton i stal to solidne fundamenty, drewno to podstawa konstrukcji dachu (więźba dachowa), plastik to rury kanalizacji, przewody wentylacji a i ramy okienne, szkło to wszyscy wiemy bo nie budujemy bunkra. Pozostał MUR i na tym chciałbym się skoncentrować w tym artykule. Mur to ściana naszego domu to ona ma wpływ na solidność naszej konstrukcji jak również na to jak nasz dom będzie wyglądał. To czy chcemy zbudować prostą bryłę czy wyjątkowo ciekawą architektonicznie będzie zależało jaki materiał wybierzemy do budowy naszej ściany dzięki któremu zrealizujemy wizję i spełnimy nasze marzenia. Postaram się przedstawić kilka materiałów by może łatwiej było można poradzić sobie z trudnymi decyzjami. Tu wspomnę że ja do budowy ścian swojego domu wybrałem bloczek z betonu komórkowego, ale o nim później.

Materiał tradycyjny lub prefabrykat

Najbardziej popularną w Polsce metodą budowy domu jest technologia murowania z bloczków, pustaków czy cegieł i to często metodą gospodarczą. To sprawdzona metoda choć nie najszybsza ale jeśli znajdziemy sprawdzoną ekipę często z sąsiedniej Ukrainy to w miarę stosunkowo tania. Dom murowany wznosi się często przez cały rok jeśli nie pokrzyżuje nam planów pogoda. Łatwość w dostępności produktów i wykonawców, bo u nas na „murarce” to zna się każdy, powoduje że jest to główną zaletą i decyzją wyboru tej metody budowy.
Jeśli jednak dla kogoś wielkie znaczenie ma jednak czas powstania jego domu to budowa z gotowych elementów prefabrykowanych jest doskonałą opcją. Pisząc o gotowych elementach mam na myśli większe a nawet całe części budynku jak ściany czy gotowe stropy. Taka metoda kojarzy się nam z budową kiedyś budynków z wielkiej płyty gdzie trudno było nawet o uszczelnienie połączeń płyt i wiecznych z tym problemów. To jednak przeszłość teraz to idealnie dopasowane moduły, a niejednokrotnie elementy stanowiące większą całość jak 1/2 czy 1/3 całego budynku. O nieszczelnościach to już nie ma mowy bo izolacja idzie na zewnątrz z zachowaniem jej ciągłości bez mostków termicznych. Większość budynków z modułów prefabrykowanych to konstrukcje drewniane w technologii szkieletowej. Jednak coraz częściej pojawiają się na naszym rynku konstrukcje modułowe ścian o szkielecie stalowym, ściany z keramzytobetonu lub zwykłego pełnego betonu, nie zapominając o ich izolacji. Jeśli postawimy na dom „gotowy” to na pewno skraca to czas realizacji bo wszystko przyjeżdża gotowe na naszą działkę i szybko widać efekty budowy. Czas to też pieniądze ale z drugiej strony to też i luksus, a za luksus na pewno trzeba więcej zapłacić. Dom z prefabrykatów jest o 20-30% droższy (stan surowy) niż taki dom murowany pomalutku metodą tradycyjną.

Wracajmy jednak do naszego domu murowanego i co wybrać do murowania jego ścian.

Bloczki, pustaki, cegły ?

Ja budując swój dom wybrałem ścianę dwuwarstwową czyli ściana konstrukcyjna nośna i ocieplenie to najczęściej wybierany sposób i moim zdaniem najwłaściwszy i ekonomiczny. Wybierane najczęściej materiały, można by rzec królujące, to bloczki z betonu komórkowego lub pustaki ceramiczne rzadziej silikaty czy betony lub keramzyty. Przypomnę może tutaj czym są bloczki a czym pustaki choć pewnie nikomu nie trzeba tego tłumaczyć ale jednak.
Bloczki to elementy pełne z możliwymi drążeniami które obniżają ciężar np. bloczki silikatowe. Niemal wszystkie typy bloczków na swoich bokach mają tzw. pióra i wpusty które pozwalają unikać przy murowaniu wykonywania spoin pionowych. Duże bloczki często z boków mają uchwytu ułatwiające ich noszenie.

Bloczki z betonu komórkowego wytwarza się z mieszanki cementu, piasku, wapna i „proszku do pieczenia”. Taka mieszanka jest poddawana działaniu pary wodnej o wysokiej temperaturze dzięki czemu ulega spienieniu i utwardzeniu. Dosłownie rośnie jak ciasto na drożdżach, a po wyrośnięciu tnie się ją na gotowe, wymiarowe bloczki. Czasem ciasto nie wyrośnie i wtedy mamy bloczki z „zakalcem”. Jeśli uda się nam je kupić to są sporo tańsze i doskonale nadają się na murowanie ścian wewnętrznych i działowych. W odpowiednio wyrośniętych (spienionych) bloczkach 80% swojej objętości stanowi powietrze. Ja wybrałem właśnie ten materiał do budowy swojego domu wydał mi się solidny, równy i co ważne łatwy w obróbce. Precyzja wymiarów bloczków pozwala na łączenie ich metodą klejenia nie używając cementowej zaprawy murarskiej. Klejenie skróciło czas i zmniejszyło koszty budowy.

Bloczki z silikatu czyli mieszanina wapna i piasku poddana działaniu pary wodnej o wysokiej temperaturze (200 °C) w hermetycznych zbiornikach zwanych autoklawami. Po odpowiednim wyprofilowaniu i wykonaniu uchwytu montażowego bloczki te doskonale nadają się do wykonywania prac murarskich. Materiał ten daje łatwość i szybkość wykonywania prac. Jest to materiał w 100% naturalny (wapno i woda) odporny na działanie czynników atmosferycznych charakteryzujący się wysoką mrozoodpornością. Są antybakteryjne przez zawarte w nich wapno co również ogranicza powstawanie na ich powierzchni pleśni. Bloczki posiadają idealnie gładką powierzchnię co pozwala na cienkowarstwowe klejenie ich i możliwość bezpośredniego naklejania płytek na surową ścianę.
Bloczki silikatowe posiadają wysoką zdolność kumulacji energii i co za tym idzie doskonałą możliwość regulacji temperatury wewnątrz pomieszczeń latem i zimą. Latem w nocy gdy jest niższa temperatura ściana łatwo przyjmuje tą niższą temperaturę nocną i oddaje ją w ciągu upalnego dnia. Odwrotnie dzieje się zimą. Dzięki temu w domu możemy utrzymać bardziej komfortowe warunki.
Silikaty to zazwyczaj bloczki i cegły o bardzo dużej gęstości materiału co powoduje że są ciężkie i bardzo trudne w obróbce ale jednocześnie o dużej wytrzymałości np. na ściskanie (15 MPa). Przez swoją wytrzymałość pozwalają na murowanie cieńszej ściany konstrukcyjnej, nośnej i zewnętrznej bo już przy 18 cm grubości uzyskują odpowiednią wartość nośną. Przy tym samym wymiarze zewnętrznym budynku możemy zyskać kilka centymetrów wewnątrz w odróżnieniu np. do betonu komórkowego gdzie jego standardowa grubość to 24 cm.

Pustaki to elementy budowlane w których pustki powietrzne zajmują więcej miejsca niż sam materiał z którego są wykonane i tworzą strukturę otworową. Otwory mają różną wielkość i układ. Są pustaki w których otwory tworzą gęstą siatkę szczelin często w układzie na mijankę, a są też takie gdzie szczelinowanie jest bardzo szerokie i dominujące że ścianki tylko stabilizują konstrukcję. Otworowanie zapewnia niższy ciężar przy zachowaniu wysokiej izolacyjności termicznej która zależy od rodzaju szczelin ich układu i wielkości. Prawie wszystkie pustaki mają na bokach tzw. pióra i wpusty ułatwiające murowanie. Takie wykonanie też pozwala uniknąć pionowych spoin.
Pustaki to wyrób ceramiczny z ceramiki poryzowanej lub betonowy z betonu zwykłego lub na kruszywie lekkim, np. keramzycie (keramzytobeton) i jest przeznaczony do wykonywania ścian zewnętrznych i wewnętrznych.

Ceramika poryzowana powstaje z gliny do której przed uformowaniem i wypaleniem dodaje się mączkę drzewną lub trociny. Podczas wypalania w piecu rozgrzanym do 700°C dodatki drzewne spalają się pozostawiając po sobie w glinie mikropory. To sprawia że tak przygotowany materiał ma mniejszą masę i lepszą izolacyjność cieplną w stosunku do tradycyjnych pustaków ceramicznych czy cegieł.

Keramzytobeton to beton do którego w formie kruszywa dodaje się porowate granulki ze spiekanej gliny. Wręcz ceramiczne ścianki każdej granulki keramzytu chronią je przed wnikaniem wody do wnętrza każdej kuleczki. Dzięki tej właściwości przez pustaki z keramzytobetonu można przelewać wodę, a i tak ściana nie ulegnie zawilgoceniu. Keramzytobeton ma najniższy współczynnik oporu dyfuzyjnego wśród materiałów do budowy ścian (szybkość przepływu pary wodnej przez dany materiał określa jego współczynnik oporu dyfuzyjnego) . Elementy keramzytobetonowe posiadają porowatą strukturę która przepuszcza wilgoć i wodę dzięki temu uzyskują najwyższą paroprzepuszczalność. Potocznie te zalety określamy terminem „oddychanie ścian”.

Dla tych którzy decydują się na budowę ściany jednowarstwowej która nie wymaga już ocieplenia na rynku mamy mniej materiałów do wyboru. Najczęściej do ich budowy wykorzystywane są szersze bloczki z betonu komórkowego oraz pustaki z wypełnieniem termoizolacyjnym z wełny mineralnej lub styropianu. Chociaż określamy je mianem „bloczki” albo „bloki”, bo są zwarte i traktowane jako jeden pełny element to jednak właściwszą nazwą jest „pustak z wypełnieniem”.

OK. Wiemy już jakie materiały możemy wybrać, ale jeszcze jedna sprawa może mieć wpływ na to jaką decyzję podejmiemy, czyli CENA. Często wśród naszych wyborów kryterium podstawowe to cena.

Ile kosztuje murowana ściana?

Koszt wykonania murowanej ściany zależy od wielu czynników, a wielu kosztów nie uwzględniamy początkowo w podejmowaniu decyzji. Podstawowo zależy on od ceny wybranego materiału i producenta oraz od stawek ekipy wykonawczej której powierzymy to zadanie. Na wyborze ekipy i jej usłudze nie warto oszczędzać bo to od ich dokładności, staranności i doświadczenia zależeć będą dalsze koszty przy wykańczaniu budynku. Wszelkie błędy na etapie murowania mogą się okazać bardzo kosztowne w następnych etapach budowy. Znajdź zatem sprawdzoną ekipę murarzy najlepiej z polecenia, dzięki temu sprawdzisz ich pracę zanim zaczną u Ciebie. Poznaj ich stawki, a najlepiej całkowity koszt wykonania usługi. Porozmawiaj z nimi jak można obniżyć koszt tego etapu budowy oczywiście nie kosztem jakości. Cena zależy też od tego na przykład w jakiej technologii proponują murowanie ścian nośnych – klej czy zaprawa.

Od czego zależy koszt murowania ścian?

• materiału który wybierzemy,
• stawek ekipy wykonawczej (murarzy),
• projektu architektonicznego, a tu głównie mam na myśli stopień skomplikowania bryły budynku,
• czy zdecydujemy się na ścianę jedno czy trójwarstwową. Wybierzmy dwuwarstwową jeśli nie mamy innych względów które mogą mieć ważne uzasadnienie,
• wielkość, ilość kondygnacji. Łatwiej zbudować dom parterowy niż wielokondygnacyjny – piwnica, parter, piętro to wysokość, a także inne kosztowne elementy budynku jak stropy, schody itp.,
• metraż – przy większym domu można wynegocjować z ekipą niższą stawkę za 1 m², ale wzrasta ilość potrzebnego materiału
• sprzęt i technika murowania jaką zaproponuje wykonawca – klejenie jest szybsze i tańsze niż zaprawa cementowo piaskowa,
• region – stawki ekip wykonawczych w różnych częściach kraju różnią się od siebie i wynoszą od 30 d0 70 zł za 1m² murowania ścian nośnych (bez materiałów).

Obecnie ceny materiałów szybko się zmieniają i coraz trudniej jest opracować dokładniejszy budżet bo nie możemy przewidzieć co będzie za miesiąc, a nieraz nawet za tydzień, a co mówić o roku bo tyle trwa proces inwestycyjny. Jednak postarajmy się obliczyć jaki jest na dziś koszt materiałów potrzebnych do budowy ścian. Weźmy cenę jednostkową wybranego bloczka czy pustaka, sprawdźmy ile takich elementów wchodzi na 1 m² i do tego dodajmy 1/3 ceny opakowania (worka) kleju czy zaprawy.
Ważnym elementem tej kalkulacji jest też stawka i kwota VAT którą musimy zapłacić. Kupując materiały bezpośrednio od ekipy/firmy wykonującej, płacisz 8% podatku VAT a nie 23%. Niektóre składy budowlane też dają nam taką możliwość, więc sprawdźmy w okolicznych składach jak to wygląda u nich. Sprawdźmy jednocześnie też ceny wyjściowe netto bo one też się mogą różnić na te same materiały w zależności od marży jaką ma dany sprzedawca.
Cena ściany murowanej w zależności od materiału i regionu.

1. Ściana – bloczek z betonu komórkowego.

Koszt murowania 1 m² ściany z betonu komórkowego o gr. 24 cm w zależności od regionu się różni i wynosi średnio ok. 48 zł. Podane w tabeli stawki dotyczą samej robocizny i są szacunkowe, a koszt ostateczny zależy od indywidualnych ustaleń z wykonawcą.

	GDAŃSK	WARSZAWA	KRAKÓW
cena murowania 1m² netto	35 – 55 zł	38 – 60 zł	40 – 65 zł

Bloczki z betonu komórkowego o wymiarach 240x240x590 mm to koszt około 10-13 zł za sztukę. Przy założeniu że na 1 m² wchodzi 7 bloczków to daje wartość 70-90 zł za 1 m². Do tego trzeba doliczyć koszt kleju/zaprawy.

Całkowity koszt murowania 1 m² ściany z betonu komórkowego po dodaniu wszystkich wartości (materiał + zaprawa + robocizna) wyniesie około 110 – 140 zł netto.

2. Ściana – pustak ceramiczny

Koszt murowania 1 m² ściany z pustaka ceramicznego z ceramiki poryzowanej o gr. 25 cm jest prawie identyczny jak z betonu komórkowego i w zależności od regionu wynosi średnio ok. 55 zł. Podane w tabeli stawki dotyczą samej robocizny i są szacunkowe, a koszt ostateczny zależy od indywidualnych ustaleń z wykonawcą.

	GDAŃSK	WARSZAWA	KRAKÓW
cena murowania 1m² netto	56 – 60 zł	45 – 60 zł	46 – 65 zł

Pustaki z ceramiki poryzowanej Porotherm o wymiarach 250 x 373 x 238 mm to koszt około 9-10 zł za sztukę, ale to jedne z najdroższych wyrobów. Można kupić pustaki tańszych producentów już średnio za 7zł/szt. Przy założeniu że na 1 m² wchodzi 10,7 sztuk daje to wartość 90-100 zł za 1 m². Do tego trzeba doliczyć koszt kleju/zaprawy. Zużycie zaprawy to 16 l/m².

Całkowity koszt murowania 1 m² ściany o grubości 25 cm z pustaków ceramicznych po dodaniu wszystkich wartości (materiał + zaprawa + robocizna) wyniesie około 130 – 190 zł netto.

3. Ściana – bloczek silikatowy

Koszt murowania 1 m² ściany z bloczka silikatowego o gr. 18 cm w zależności od regionu wynosi średnio ok. 54 zł. Podane w tabeli stawki dotyczą samej robocizny i są szacunkowe, a koszt ostateczny zależy od indywidualnych ustaleń z wykonawcą.

	GDAŃSK	WARSZAWA	KRAKÓW
cena murowania 1m² netto	50 – 60 zł	35 – 70 zł	45 – 65 zł

Bloczki silikatowe o wymiarach 250 x 180 x 220 mm to koszt około 4 zł za sztukę. Przy uwzględnieniu że na 1 m² wchodzi 18 sztuk bloczków daje to wartość 70 zł za 1 m². Do tego trzeba doliczyć koszt kleju/zaprawy.

Całkowity koszt wymurowania 1 m² ściany o grubości 18 cm z bloczków silikatowych po dodaniu wszystkich wartości (materiał + zaprawa + robocizna) wyniesie około 110 – 150 zł netto.

4. Ściana – pustak z keramzytobetonu

Koszt murowania (robocizny) 1 m² ściany z pustaka z keramzytobetonu o gr. 24 cm w zależności od regionu wynosi średnio ok. 66 zł. Podane w tabeli stawki dotyczą samej robocizny i są szacunkowe, a koszt ostateczny zależy od indywidualnych ustaleń z wykonawcą.

	GDAŃSK	WARSZAWA	KRAKÓW
cena murowania 1m² netto	60 – 70 zł	58 – 78 zł	45 – 65 zł

Pustak z keramzytobetonu o wymiarach 240 x 490 x 240 mm to koszt około 9 zł za sztukę. Przy uwzględnieniu że na 1 m² wchodzi 8 sztuk bloczków daje to wartość 72 zł za 1 m². Do tego trzeba doliczyć koszt kleju/zaprawy.

Całkowity koszt wymurowania 1 m² ściany o grubości 24 cm z pustaków z keramzytobetonu po dodaniu wszystkich wartości (materiał + zaprawa + robocizna) wyniesie około 140 – 155 zł netto.

Podane ceny materiałów i robocizny trzeba wiedzieć że w ostatnich latach, a zwłaszcza w 2021 i 2022 roku idą drastycznie w górę więc wszelkie planowane kosztorysy związane z budową domu wkrótce będą na pewno większe. Czy można zatem obniżyć koszt budowy, a konkretnie murowania ścian. Tylko czasami warto zadać sobie pytanie „czy warto”. Szukając optymalnego rozwiązania starajmy się dobrać najlepszy stosunek jakości do ceny. Ceny to materiały więc starajmy się znaleźć te które spełniają nasze oczekiwanie w jak najlepszej cenie. Poświęćmy trochę czasu by pojeździć po kilku sklepach czy składach budowlanych nawet jeśli są większy kawałek drogi od nas. Często sprzedawcy zapewniają bezpłatny transport na plac budowy. Jakość to wykonawca (ekipa murarzy), postarajmy się coś o nich dowiedzieć, sprawdźmy opinie na ich temat i porozmawiajmy z nimi jakim sprzętem czy narzędziami dysponują. Bądźmy czujni w sytuacji gdy w wykonawca proponuje nam niską cenę usługi. Nie mam nic za darmo a jakość kosztuje. Ekipa bez betoniarki czy podstawowych narzędzi narazi nas na dodatkowe nie małe koszty. Czasem też to my musimy zapewnić ekipie miejsce do odpoczynku i spania, czyli co jest potrzebne – barak. Wybierzmy więc tych którzy sami organizują sobie kwatery pracownicze bądź są ekipa miejscową. Przy ustalaniu zakresu robót bierzmy też pod uwagę że potrzebujemy nie tylko murowania ścian ale także ocieplenia, tynkowania czy wykonania na gotowo elewacji. Z ekipą której to wszystko zlecimy łatwiej nam będzie negocjować niższe ceny niż z każdym wykonawcą poszczególnych robót.

Tworząc nasz kosztorys starajmy się rozesłać nasze zapytanie do jak największej ilości osób, wykonawców i firm. Po otrzymaniu ofert wybierzmy wykonawcę który spełnia nasze oczekiwania z uwzględnieniem tych zasad o których pisałem powyżej. Zdaję sobie jednak sprawę że często ten wybór pada na tego kto spełnia nasze możliwości finansowe. Wybierajmy więc mądrze i odpowiedzialnie bo domu nie budujemy na 5 lat tylko minimum na 50.

Opracował Antoni.