Nigdy nie było tak ważne jak teraz, w czasie coronavirusa, dbanie i poprawianie jakości powietrza w pomieszczeniach. Spędzamy w nich nawet do 90% czasu i coraz częściej mamy dowody na obecność patogenów i wirusów poruszających się w powietrzu po naszych budynkach. Nigdy nie było ważniejszego momentu by upewnić się że budynek ma właściwą i sprawną wentylację.
W jaki sposób wentylacja może pomóc w walce z COVID 19.
Zwiększenie wydajności wentylacji, a zwłaszcza ilości powietrza wchodzącego z zewnątrz do naszych pomieszczeń znacząco wpływa na zmniejszenie zanieczyszczeń i wszelkich wirusów, które znajdują się w powietrzu którym oddychamy. Zapewnienie odpowiedniej wentylacji a zwłaszcza jej wydajności może pomóc w walce z tym problemem. Również właściwa wentylacja zmniejsza możliwość zanieczyszczeń powierzchni osiadającymi na niej cząsteczkami wirusa. Zanim zdążą osiąść ulegają rozrzedzeniu powodowanym wymianą powietrza. Jednak zwiększanie wydajności wentylacji nie jest wystarczające byśmy mogli się chronić przed COVID 19, ale może być dobrym planem ochrony nas przed zarażeniem przebywając w pomieszczeniach.
Badania prowadzone przez wiele firm pokazują że przebywając w pomieszczeniach ze świeżym powietrzem mamy ryzyko zakażenia zmniejszone o ponad 70%, ponieważ wymiana powietrza zmniejsza ilość cząstek. Posiadanie skutecznej wentylacji z możliwością zwiększania lub zmniejszania cyrkulacji powietrza w domu ma kluczowe znaczenie w ograniczaniu możliwości infekcji na którą jesteśmy narażeni.
Dlaczego wentylacja w pomieszczeniach jest ważna?
Głównym zadaniem wentylacji jest wymiana powietrza w pomieszczeniach, wprowadza świrze bardzo dokładnie przefiltrowane do wnętrz a zużyte usuwa na zewnątrz.
Powietrze z pomieszczeń usuwamy bo zawiera wiele bio zanieczyszczeń (zapach osób, oddech, pot), chemikalia z farb, środków czystości, wilgoć oraz zarodniki pleśni jak również wirusy jak Coronavirus COVID 19 które przenoszone są droga powietrzną.
Wiele jest dowodów na to że jesteśmy bardziej zagrożeni na działania tych skutków i możliwością zachorowania w pomieszczeniach słabo wentylowanych niż w dobrze wentylowanych z odpowiednio dobraną wydajnością wentylacji. Przebywając w słabo wentylowanych pomieszczeniach jesteśmy bardziej narażeni na wyższe stężenie patogenów, a ryzyko zachorowania na pewno będzie wzrastać wraz z ilością czasu spędzonego w zagrożonym środowisku.
Można to ująć w równaniu: RYZYKO = zagrożenie x czas
Dlatego by zmniejszyć ryzyko infekcji przenoszonej drogą powietrzną powinniśmy zadbać o:
- skrócenie czasu spędzanego w pomieszczeniach
- zmniejszenie możliwości wzrostu stężenia materiału zakaźnego i jego osadzania się na przedmiotach – czyli wietrzyć by rozrzedzić wirusa.
- mniejszy kontakt miedzy osobami (dystans, dezynfekcja, mycie rąk, czyszczenie powierzchni itp.)
Zasadniczo istnieją tak naprawdę dwa główne sposoby zmniejszenia ryzyka infekcji w pomieszczeniach: zwiększenie wentylacji lub skrócenie czasu przebywania w nich. W tradycyjnych systemach wentylacji czyli wentylacji grawitacyjnej zwykle nie jest możliwe zwiększenie wydajności. Wyposażajmy zatem obiekty i domy w system wentylacji mechanicznej oczywiście z rekuperacją bo pozwoli to nam na dowolne jej dostosowanie do naszych potrzeb. W zależności ile jest osób, co robimy czy w ogóle nikogo nie ma to możemy zaprogramować odpowiednią wydajność wymiany powietrza i dzięki temu uniknąć wpływu niepożądanych skutków na nas.
Skuteczna wydajność wentylacji zgodnie ze światowymi i europejskimi normami (ISO 17772-1:2017 i EN 16798-1:2019) dla zapewnienia odpowiedniego klimatu wewnętrznego powinna wynosić ok. 7 m3/h w przeliczeniu na m2 lub od 30 do 50 m3/h dla jednej osoby. Takie wartości jest wstanie zapewnić nam tylko wentylacja mechaniczna i można ją uznać za główny aspekt zmniejszenia ryzyka infekcją.
Jak poprawić wskaźnik wentylacji?
Wskaźnik wentylacji jako obiektywna miara skuteczności wymiany powietrza która jest sposobem na rozcieńczenie wszelkich patogenów unoszących się w powietrzu. Wskaźnikami tymi są szybkość i skuteczność. Odgrywają one główną rolę zarówno w narażeniu na infekcją jak również na osadzanie się wirusów na powierzchniach.
Skuteczność wentylacji poprawimy przez:
- utrzymywanie jej bez wyłączania przez 24/7,
- zwiększenie wydajności nawet kosztem komfortu cieplnego,
- w przypadkach posiadanie systemów automatyzujących pracę wentylatorów ustaw stężenie CO2 na 400 ppm dla wydajności nominalnej,
- nie wyłączajmy czy zmieniajmy ustawień czujników wilgotności, ponieważ badania wykazały, że wilgotność ma niewielki wpływ na wirusa,
- możemy zwiększyć nawiew powietrza zewnętrznego dla osiągnięcia niewielkiego nadciśnienia w pomieszczeniach,
- nie korzystajmy nawet jeśli mamy taką możliwość z recyrkulacji powietrza tylko z całkowitej wymiany na powietrze zewnętrzne świeże,
- stosujmy czujnik CO2 bo pozwoli on na automatyczne ostrzeganie i zwiększanie wydajności gdy stężenie gazu wskazuje że np. pokój jest zbyt słabo wentylowany,
Z dostępnych informacji na temat obecnego wirusa wynika, że przenoszenie tej choroby z osoby na osobę odbywa się drogą kropelkową czyli wiąże się z bliskim sąsiedztwem osoby chorej z osobą zdrową oraz z przestrzeniami w których przebywamy, które są niedostatecznie wentylowane. Dlatego wiele obostrzeń w kontaktach dotyczy zamkniętych pomieszczeń a nie otwartych przestrzeni.
Wpływ skutecznej wentylacji nawiewno-wywiewnej lub jej braku ilustruje poniższy rysunek. Ilustracja przedstawia w jaki sposób osoba zarażona prowadzi to transmisji wirusa w strefie przebywania i oddychania innej osoby. Kiedy pomieszczenie jest skutecznie z zachowaniem odpowiedniej wydajności wentylowane, ilość obciążonych wirusami cząsteczek w strefie oddychania, z zachowaniem odległości między osobami 1,5m, jest znacznie mniejsza niż przy wyłączonym systemie wentylacyjnym. Zmniejszenie stężenia wirusa przy skutecznej wentylacji pozwala kontrolować ekspozycję, czyli dawkę, która jest ściśle powiązana z prawdopodobieństwem infekcji i zależy od częstości oddechów, stężenia i czasu.
Podsumowanie
Chociaż istnieje wiele możliwości ulepszenia systemów wentylacyjnych to ważne jest to abyśmy dbali o zachowanie odpowiedniego i sterowanego natężenia przepływu powietrza. Większa wentylacja jest lepsza więc starajmy się ją zaplanować nawet z lekkim naddatkiem by skutecznie rozcieńczać stężenie gazów i aerozoli w nim zawartych.
Duże przestrzenie wentylowane zgodnie z obowiązującymi normami są dość bezpieczne, ale dla małych pomieszczeń w których przebywa nawet mniej osób te same normy nie zapewniają odpowiedniej wymiany powietrza i stanowią większe ryzyko infekcji nawet jeśli myślimy że są dobrze wentylowane. Ograniczajmy ilość osób przebywających w małych pomieszczeniach nawet do jednej, utrzymujmy dystans, skracajmy czas kontaktu, wentylujmy lub często wietrzmy pomieszczenia, a w większości przepadków zmniejszymy możliwość zarażenia do rozsądnego poziomu.
W przypadku budynków montujmy lub poprawiajmy systemy wentylacji, ponieważ zapewni on nam znaczną redukcję ryzyka zarażenia z kontaktu.
Odpowiedzi na Twoje pytania. System wentylacji podczas epidemii Coronavirus COVID-19.
Od czego powinienem zacząć i co zrobić?
- W pierwszej kolejności sprawdź czy Twój system jest sprawny i czy filtry są czyste.
- Ustawiaj wentylacje możliwie na wyższy poziom wydajności.
- Nie stosuj funkcji recyrkulacji powietrza w budynku.
- Jeśli nie masz w domu centralnego systemu wentylacji, zamontuj wentylatory wspomagające istniejący.
Czy powinienem otwierać okna?
- Jeśli to bezpieczne dla domowników zwłaszcza dzieci to tak. Również jeśli nie wpłynie to na znaczne obniżenie temperatury w domu zimą. Jednak zwiększenie przepływu powietrza rozrzedzi wirusa i zmniejszy ryzyko infekcji.
- Nie polecam otwierania okien w sytuacji gdy dom stoi w obszarze silnie zanieczyszczonym np. dużym natężeniem ruchu czy mocno pylącej drogi a zwłaszcza w okresach o silnym oddziaływaniu smogu bo cząstki zanieczyszczeń będą mogły dostawać się do pomieszczeń. W takich sytuacjach powinniśmy obowiązkowo zdecydować się na montaż systemu wentylacji z rekuperacją która wymieni powietrze w domu, przefiltruje je i nie spowoduje utraty ciepła zimą.
Czy nadal mogę korzystać z odzysku ciepła w rekuperatorze?
- Tak jak najbardziej. Zależy to jednak od rodzaju wymiennika ciepła w naszym rekuperatorze. Wymiennik obrotowy może przenosić, ze względu na swoją zasadę działania, wirusa z powietrza wywiewanego do powietrza świeżego czerpanego z zewnątrz. Wymiennik przeciwprądowy czy krzyżowy charakteryzuje się wysokim współczynnikiem szczelności i dlatego ryzyko przenikania wirusa praktycznie nie istnieje.
Co z filtracją?
- Standardowo stosowane w rekuperatorach filtry klasy M5 mogą wychwytywać cząstki tak małe jak pyłki roślin i cząstki stałe smogu o wielkościach nawet PM2,5. Jednak cząstki wirusa są dużo mniejsze niż te które wychwytuje filtr systemu wentylacji, więc filtry w rekuperatorach są mało skuteczne w walce z zatrzymaniem na nich wirusa.
- W niektórych systemach wentylacji nawet domowej stosowane są filtry HEPA, ale nie daja one również w 100% gwarancji na przechwycenie cząstek wirusa.
- Ważnym jest dbanie o czystość filtrów i ich wymiana by pozostawały skuteczne i nie utrudniały przepływu powietrza pogarszając skuteczności wentylacji.
Czy powinienem czyścić kanały wentylacyjne?
- Nie ma potrzeby by specjalnie poza zwykłym harmonogramem czyszczenia i konserwacji systemu kanałów robić jakieś dodatkowe czynności. Dzieje się tak, ponieważ wirusy to tak bardzo małe cząstki że nie osadzają się łatwo na ściankach przewodów wentylacyjnych zwłaszcza przy ciągłym przepływie powietrza. Dlatego ważnym jest by system wentylacji działał 24/7.
- Ważniejszą kwestią niż czyszczenie kanałów jest zachowanie stałego przepływu powietrza i jego wydajności w celu doprowadzenia do pomieszczeń świeżego powietrza bo to zmniejsza ryzyko infekcji.
Opracował Antoni
